Để công tác bảo vệ và quản lý di tích được hoàn thiện và đạt được những hiệu quả ngày càng tốt hơn. Bộ VHTTDL đã có công văn số 2946/BVHTTDL-DSVH gửi các cơ quan Nhà nước và UBND các tỉnh/ thành phố trên cả nước yêu cầu kiện toàn bộ máy quản lý di tích.
Cần kiện toàn bộ máy để công tác bảo vệ và phát huy giá trị di tích di sản ngày càng tốt hơn
Đến nay, cả nước đã có hơn 3.000 di tích được xếp hạng di tích quốc gia, trong đó có 8 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 48 di tích quốc gia đặc biệt và hơn 7.000 di tích cấp tỉnh, thành phố. Để bảo vệ di tích, các địa phương thời gian qua đều đã chủ động thành lập Tổ/Ban quản lý tại các di tích. Hiện nay, mô hình tổ chức đơn vị quản lý di tích ở nhiều địa phương rất đa dạng, được tổ chức từ cơ quan trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, qua kiểm tra, khảo sát và làm việc với các địa phương, Bộ VHTTDL nhận thấy còn một số bất cập trong bộ máy quản lý di tích nêu trên, cụ thể:
Tên gọi của các đơn vị còn chưa thống nhất, có sự chồng chéo về chức năng quản lý nhà nước và quản lý sự nghiệp giữa phòng quản lý di sản và ban quản lý di tích trực thuộc Sở VHTTDL; có Ban quản lý di tích trực thuộc UBND tỉnh được giao quản lý 03 đến 04 di tích, nhưng trên thực tế các di tích này đã được chính quyền cấp huyện trược tiếp quản lý gây khó khăn, phúc tạp trong hoạt động của Ban cũng như địa phương.
Một số Ban/ Trung tâm quản lý di sản thế giới trực thuộc cấp huyện nên bị hạn chế về cơ cấu tổ chức do đó còn nhiều khó khăn trong việc quản lý, đào tạo đội ngũ cán bộ có chuyên môn sâu.
Một số di tích trực thuộc các Bộ, cơ quan ngang Bộ chưa có bộ phận chuyên trách làm công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích.
Một số địa phương có di tích được xếp hạng cấp tỉnh hoặc cấp quốc gia chưa thành lập Ban quản lý di tích ở cơ sở, với sự tham gia của lãnh đạo cấp xã và đại diện của đoàn thể địa phương do đó đã buông lỏng công tác quản lý để cộng dồng hoặc người trụ trì trực tiếp đứng ra trông nom di tích dễ dẫn đến việc tu bổ tùy tiện, không phù hợp…
Trước thực trạng đó, Bô VHTTDL đã đề nghị các Bộ, cơ quan ngang Bộ, UBND tỉnh/thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu, xem xét việc kiện toàn bộ máy quản lý di tích trên địa bàn với những định hướng cụ thể:
1.Đối với UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương:
Thống nhất đầu mối đơn vị quản lý nhà nước về di tích thuộc Phòng di sản văn hóa Sở VHTTDL. UBND cấp tỉnh chủ trì phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo ở địa phương. Ban quản lý di tích trực thuộc Sở VHTTDL chịu trách nhiệm quản lý những di tích quan trọng và hướng dẫn nghiệp vụ về các hoạt động tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị di tích.Đối với các di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới cần nghiên cứu lộ trình nâng cấp bộ máy hiện nay trực thuộc UBND cấp tỉnh; đối với các di tích quốc gia đặc biệt cần căn cứ điều kiện từng địa phương, phạm vi và quy mô di tích.
2.Đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ: Các di tích thuộc Bộ, ngành quản lý, kể cả di tích đang là trụ sở của Bộ, ngành hoặc cơ quan trực thuộc cần thành lập đơn vị quản lý di tích chuyên trách.
3.Đối với các di tích được xếp hạng nhưng không thuộc các đối tượng đã nêu trên, UBND cấp xã, nơi có di tích cần thành lập Tổ bảo vệ di tích, có sự tham gia của Lãnh đạo xã, Mặt trận tổ quốc, Hội người cao tuổi, đại diện dòng họ, đại diện trụ trì và người trông coi trực tiếp di tích. Mỗi di tích chỉ có một tổ chức quản lý không để xảy ra tình trạng đã được xếp hạng mà không rõ tổ chức, cá nhân nào được quyền bảo vệ, chăm sóc.
